Interreg

De gevolgen van de demografische ontwikkeling worden in de landelijke grensregio steeds duidelijker merkbaar: dubbele vergrijzing, ontgroening en krimp. De voorzieningen in dorpen nemen af, en daarmee ook de leefbaarheid. Tegelijkertijd lijden identiteit, vitaliteit en attractiviteit van de dorpen er onder. Deze problematiek bestaat aan beide kanten van de Nederlands-Duitse grens. In het kader van het KRAKE-project hebben de betrokken projectpartners gezamenlijk met 55 pilotdorpen uit de Euregio Rijn-Waal en de EUREGIO deze problematiek grensoverschrijdend en multidisciplinair opgepakt met als doel: behoud resp. het verbeteren van de leefbaarheid en sociale toekomstbestendigheid van kleine kernen. De behoeften van de dorpen stonden daarbij altijd centraal. De focus van het project lag op het duurzaam versterken van het zelfmanagement van de Nederlandse en Duitse kleine kernen m.b.t. zes themagebieden: zorg, wonen, gezonde leefstijl, kindvriendelijke dorpen, MKB en vrijwilligers, en het DNA van het dorp. Rondom elk themagebied ontstond een Community met een aantal pilotdorpen. In nauwe samenwerking tussen burgers/dorpen, MKB en betrokken hogescholen werden binnen deze communities concepten ontwikkeld en gerealiseerd.

Een tweetalige zelfmanagement handboek t.b.v. elk specifieke themagebied heeft bij het projecteinde bijgedragen aan de overdraagbaarheid en toepasbaarheid van de projectresultaten voor andere Nederlandse en Duitse dorpen – en in het verlengde daarvan op wijk- en buurtniveau. Daarmee zijn de projectresultaten ook interessant voor steden en andere landelijke gebieden met een vergelijkbare problematiek. Verschillen tussen Nederlandse en Duitse maatschappelijke systemen, wetgeving en cultuur leiden tot verschillende oplossingen. De grensoverschrijdende ervaringsuitwisseling en kennisdeling betekent met elkaar en van elkaar leren en het verder slechten van de grensbarrière. Het projectmanagement was verantwoordelijk voor de administratieve en organisatorische afwikkeling, de disseminatie en de synergie met andere regionale, nationale en Interreg/EFRO-projecten.

KRAKE – over het project

Veel kleine kernen, dorpen en gemeenten staan voor een nieuwe uitdaging: De mensen in het dorp worden ouder en het aantal bewoners neemt af, winkels sluiten, het culturele aanbod wordt minder. Kortom, het dorp verliest zijn levendigheid. Hoe kunnen we deze trend een andere richting geven? En welke rol kunnen de bewoners in de dorpen zelf daarbij spelen? Daar draaide het om in het Nederlands-Duitse INTERREG V A project KRAKE (Krachtige Kernen/ Starke Dörfer). Experts van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, de FH Münster, de Hochschule Rhein-Waal, de Handwerkskammer Münster, de Kreishandwerkerschaft Borken en de TAFH Münster GmbH hebben van 2016 tot 2019 in samenwerking met de deelnemende dorpen aan diverse wetenschappelijk onderbouwde oplossingen voor de dorpen gewerkt. Bij het project zijn 55 Nederlandse en Duitse dorpen in de zeven Communities Care, DNA, Family, Healthy Lifestyle, IT&Media, Service en Wohn/Woon betrokken geweest.

De Communities

Care Community
In dorpen is de aanwezigheid van zorg en zorgprofessionals op termijn in gevaar. Ook het gezin als „Care Center of last resort“ dreigt weg te vallen. Binnen de Care Community is deze maatschappelijke uitdaging opgepakt om samen met de burgers in de dorpen oplossingen te ontwikkelen en te realiseren: Hoe organiseren we ons, bijvoorbeeld met een zorgcoöperatie? Hoe kunnen we als zelforganisatie invloed uitoefenen?

DNA Community
Gemeentelijke structuren in de landelijke regio zijn aan verandering onderhevig en ze hebben invloed op de identiteit van dorpen. De mensen in het dorp vormden vaak een hechte gemeenschap en ondersteunden elkaar. Maar hoe heeft deze identiteit zich ontwikkeld en hoe kan men in de landelijke regio deze identiteit zo goed mogelijk benutten. Hoe ziet het DNA van een dorp er tegenwoordig uit en welke factoren beïnvloeden in belangrijke mate het samenleven in een dorp?

Family Community
Op het platteland wonen steeds minder mensen. Daardoor verdwijnen winkels, scholen en bussen. Hoe zorgen we met elkaar dat dorpen een fijne plek blijven om op te groeien? En hoe zorg je dat kinderen hierover hun mening kunnen geven? Alle dorpen van de Family Community zijn bezig geweest met activiteiten die hun dorp beter, leuker of veiliger maken voor kinderen.

Healthy Lifestyle Community
Doel van de Healthy Lifestyle Community was, burgers bewuster te maken van en te verleiden tot een gezondere leefstijl en daarvoor de benodigde voorwaarden te scheppen. Wat wil dat zeggen, een gezond leven, en wat moeten we daarvoor doen? Hoe kunnen burgers zelf invloed hebben op hun welbevinden en de verantwoordelijkheid nemen voor hun eigen kwaliteit van leven? Wat kan de gemeente doen om dit te faciliteren?

IT&Media Community
Doel van de IT&Media Community was, burgers te ondersteunen bij het gebruik en verder ontwikkelen van bestaande en nieuwe media. Op welke manier kan de dorpsontwikkeling profiteren van IT- en mediadiensten? Hoe kunnen de burgers van het dorp zelf het beheer van deze diensten op zich nemen? Welke innovatieve diensten ondersteunen de burgers bij een krachtige dorpsontwikkeling?

Service Community
Steeds vaker ontstaan gaten in de verzorgingsstructuur van kleine dorpen in de grensregio. Bedrijven en winkels zijn vaak al niet meer aanwezig. Binnen de Service Community zijn samenwerkingsvormen ontwikkeld tussen lokale bedrijven en vrijwilligers met als doel, activiteiten te realiseren en concepten te ontwikkelen, om de verzorgingsstructuur en de bedrijvigheid in de dorpen te behouden.

Woon Community
De Woon Community heeft zich gericht op de vraag hoe we de fysieke woonomgeving van kleine kernen moeten inrichten om de leefbaarheid te kunnen optimaliseren. Op basis van een behoefte-onderzoek onder inwoners van acht Nederlandse en Duitse pilotdorpen in het Nederlands-Duitse grensgebied zijn aandachtspunten in de woonomgeving inzichtelijk gemaakt. Door deze aandachtspunten te relateren aan de fysieke kwaliteiten van gebouwen, voorzieningen en wijken in deze dorpen zijn (ontwerp)aanbevelingen voor de woonomgeving in kleine kernen ontwikkeld. Deze aanbevelingen geven dorpen een houvast bij het slim inrichten en toekomstbestendig maken van de fysieke woonomgeving.

Het project KRAKE is in het kader van het INTERREG V A programma Deutschland-Nederland gecofinancierd met middelen van het Europese Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO), de Provincie Gelderland en het Ministerium für Wirtschaft, Innovation, Digitalisierung und Energie van de deelstaat Nordrhein-Westfalen.

Naar project (externe link)